Nevruz Coğrafyasından Şarkılar

Nevruz malumunuz: - İran ve Afganistan'da kullanılan takvimde yeni yılın ilk günü de olan - bahar ekinoksuna denk gelen günde baharın gelişini kutlama bayramı. Bunu bir mantık önermesi kabul edersek tersi de doğru: Baharı karşılama niyetinin tamamen dışında yapılan kutlamalar Nevruz değildir.

Nev-Ruz Farsçada yeni-gün anlamındadır ve Farsça konuşulan memleketlerden ötesini içeren daha geniş bir Nevruz Coğrafyasında, bu sözcüğün farklı telaffuz ve imlalarıyla adlandırılır.
Peki hangi şarkılarla kutlanır Nevruz? buna dair, biri YouTube biri Spotify'da olan ve farklı parçalar da içeren iki liste hazırladım. Bu yazımda ise öne çıkarmak istediğim ve üzerlerine iki kelam edebileceğim şarkıları tanıtacağım.

Nowruz mobârak  نوروز مبارک

Nevruz bayramı kutlu olsun diye Türkçe bir mesajın da yer aldığı, hareketli minyatürleriyle bu hoş klipteki şarkı, bağlama sesiyle başlayan, bize aşina bir ezgiye sahip. (Türkçe altyazısı da var.) Söyleyen sanatçı, İran klasik müziği üstadı ve "İran'ın sesi" sıfatlı merhum Muhammed Rıza Şeceryan'ın başarılı oğlu Humayun Şeceryan

Khosh âmad bâd-e Nowruzi  خوش آمد باد نوروزی
Hoş geldi Nevruz yeli
Mehdiye Muhammedhani'den dinlediğimiz bu şarkı, dutar sazıyla İran'ın Horasan yöresinin mahalli müziğinden izler taşıyor ve klibiyle benim Nevruz favorilerim arasında başı çekiyor

Sorna-ye Nowruz سرنای نوروز
Nevruz zurnası
Yılbaşını müjdeleyen, Bahtiyari yöresine ait bir zurna açışıyla başlayan bu eserinde Rastâk grubu İran'ın çeşitli yörelerinden farklı dillerdeki - sırasıyla Farsça, Türkçe, Beluçça, Gilekçe ve Kürtçe - ezgileri bağlamış. Geleneksel müzik severlerce çok tanınan bu eserinde Rastâk'e eşlik eden mahallî ustalar klipte de varlar; örneğin Bağçamıza gəldi bahar şarkısına nağara solosuyla giren Vahid Esedullahi ile Azerbaycan yöresinin kopuzunu çalan İmran Hayderi ve son parçada sesiyle eşlik eden, ünlü Kürt müzik grubu - daha doğrusu ailesi - Kamkarlardan Bijen Kamkar

Sibe ye, Newroz e
Sabahtır, Nevruzdur

Sözleriyle beraber Nevruz deyince akla ilk gelen geleneksel Kürtçe şarkılardan. Kürt müziğine büyük emeği geçmiş Aram Tigran gibi ustalardan eski icraları mevcut; bu videoyu ise yakın zamandan kaliteli bir canlı kayda ait olduğu için tercih ettim.

Arzular gəlir dilə, Novruz gələndə

Sazlı sözlü geleneksel Azerbaycan Nevruz şarkılarından, şiiriyle beraber en beğendiğim bu

Novruz

Doğulu folk-caz diyebileceğim türde en başarılı müzisyenlerin yetiştiği Azerbaycan'dan İsfar Sarabski'nin harika parçası ve Nevruz geleneklerini gösteren klibi

Нәүрүз котлы булсын  Näwrüz kotlı bulsın

Nevruz kutlu olsun

Rusya Federasyonu'na bağlı özerk Tataristan'ın Elmet ilinden güzel bir Tatarca Nevruz şarkısı

Наурыз думан  Nawrız duman

Ağırlıklı olarak dombıra gibi Kazak çalgılarıyla icra edilmiş bu güzel sözsüz eser Astar müzik grubundan

Қош келдің Наурыз  Qoş keldiŋ Nawrız

Hoş geldin Nevruz

Kazakistan, kafaya koyduğu her alanda çok kaliteli ürünler ortaya koyan bir ülke gerçekten. Pop müziğe mesafeli olsam da çoğu pop türündeki Kazakça şarkı videolarını listeme eklerken produksiyonların kalitesi karşısında, sayıları çok olmasın diye kendimi tuttum mecburen. Köylüsüyle kentlisiyle herkesin bir araya geldiği bir bayram sofrası ile biten bu video klibi de pek sevdim.

Нооруз  Nooruz

Ordo Saxna grubunun bu sözsüz eseri de ağırlıklı olarak komuz gibi Kırgız çalgılarıyla icra edilmiş ve harika olmuş.

Наврўз келди дўстлар  Navro'z keldi do'stlar
Nevruz geldi dostlar

Listemde folk-pop diyebileceğim türden en sevdiğim eser, emektar Özbek müzisyen Ortiq Otajonov'dan

Баҳор омад  Bahor omad
Bahar geldi

Bu içli şarkı, bu baharı göremeden 1 ay önce (18/02/2024) vefat eden, özellikle sözleri Mevlana'nın bir gazelinden olan Devona şav (Divane ol) bestesiyle bende apayrı bir yere malik Tacik müzik üstadı Davlatmand anısına

Watandâr-i gulem Eidet mubârak  وطندار گلم عیدت مبارک
Sevgili vatandaşım, Bayramın mübarek olsun

Afganistanlı popçu Ferhad Derya, bu sevimli şarkısının klibinde vatandaşı ve meslektaşı olan pop şarkıcıları ve diğer Afgan müzisyenlerle bir mecliste

Jashn-e Nawruz mubârak  جشن نوروز مبارک

Nevruz Bayramı mübarek olsun
Urdu dilindeki bu Hindustani şarkıda geçen sözler, Nevruz'un bahar bayramı olmasının yanı sıra bazı Şii ve Aleviler için  Hz. Ali'nin doğumu olarak da kutlandığını gösteriyor.

Navroz mubarak

Çeşitli ülkelerden, Şia mezhebinin İsmailiye koluna mensup 100 müzisyeni bir araya getiren bu şarkı, listemdeki en çok-dilli ve çok-türlü Nevruz eseri

Kenge per Sulltan Nevruzin
Sultan Nevruz için şarkı

Arnavutluk'ta Sultan Nevruz olarak anılan Nevruz bayramı sadece oradaki Bektaşilerce kutlanmakla kalmayıp Arnavutların çoğu tarafından benimseniyormuş. Bu video klip Arnavutluk'taki bir Bektaşi tekkesinde geçiyor.

Gelin ey nazenin canlar, bugün Nevruz-i Sultandır

Dünyadaki çeşitli geleneksel müziklerle tanışma yolculuğumda kendim için dönüm noktası sayabileceğim Rumeli Bektaşileri albümünü hazırlayan ve albümü dinledikten yıllar sonra tanışıp birikiminden yararlanma bahtına erdiğim değerli Melih Duygulu hocama ve de albümün kaydedildiği yerdeki ceme rehberlik eden Bektaş Bahtiyar babaya şükranlarımla

Nevrûz érişdi bağa, şerâb istemez misin?

bir Itri bestesi olan ve İstanbul Devlet Türk Müziği Araştırma ve Uygulama Topluluğu tarafından icra edilen Irak makamındaki bu ağır semai, Nevruz'un Osmanlı sarayında da kutlanan bir bayram olduğunu hatırlatıyor.

YouTube listem:
youtube.com/playlist?list=PLRPY4vI_7VdClIMdgM6O7yDEUChtBgALH

Spotify listem:

open.spotify.com/playlist/7bCtfwQbNU6Whg7eVS44Qq

Bu yazım, 18/3/2024 tarihinde Alevi Haberler internet sitesinde de yayınlandı